POŁOŻENIE JEZIORA
Jezioro Hendzelewo położone jest w końcowym odcinku biegu rzeki Gawlik, na terenie gminy Stare Juchy, obok miejscowości Kałtki i Stare Juchy. Leży 126,7 m n.p.m., na 53055,8′ szerokości geograficznej i 2208,9′ długości geograficznej. Powierzchnia lustra wody na podstawie pomiarów batymetrycznych wykonanych w 1961 roku wynosi 150,3 ha, natomiast wg aktualnych danych geodezyjnych 128,92 ha.
OGÓLNA CHARAKTERYSTYKA
Jezioro ma kształt owalny, wydłużony. Posiada dwie wyspy o łącznej powierzchni 4,7 ha. Jego głębokość maksymalna wynosi 13,3 m, a średnia – 3,3 m. Dno silnie urozmaicone (wskaźnik głębokości – 0,24) – posiada kilka zagłębień. Muliste, częściowo żwirowato – piaszczyste. Miąższość osadów dochodzi do 1 m. Stoki jeziora od strony północnej i wschodniej strome, po przeciwnych łagodne. Jezioro osiąga maksymalną długość 2750 m, a szerokość 760 m (szerokość średnia 546 m), co daje wydłużenie 3,6. Długość linii brzegowej misy wynosi 6700 m, a wysp 1000 m (ogółem 7700 m). Z wyżej wymienionych danych wynika, że linia brzegowa jest przeciętnie rozwinięta (współczynnik rozwoju linii brzegowej – 1,77).
Bezpośrednie otoczenie zbiornika stanowią pastwiska i nieużytki – 50%, małożyzne grunty orne i łąki – 40%, las iglasty – 10%. Do jeziora w części północno-zachodniej dopływa rzeka Gawlik, w zachodniej – dwa cieki o charakterze rowów melioracyjnych. Odpływ w kierunku wschodnim do jeziora Rekąty. Wielkość odpływu letniego szacuje się 60 m3\min.
W okresie letnim w jeziorze wykształca się układ stratyfikacji termicznej, który trwa od czerwca do końca września. Uwarstwienie tlenowe jest silnie zaznaczone. Bardzo wyraźna oksyklina zaczyna się tuż pod epilimnionem i sięga 4 m. Jej skok wynosi 6,5 mg/l/m, co wskazuje, że zachodzą bardzo intensywne procesy rozkładu. Od głębokości 3,8 m dno jest niedostępne dla ryb (52,4ha – 34,9%). W przeciągu ostatnich kilkunastu lat warunki tlenowe bardzo się pogorszyły najprawdopodobniej ze względu na usytuowane w bliskiej odległości od jeziora wylewisko ścieków z terenu gminy Stare Juchy, odprowadzanie ścieków do rzeki Gawlik z Gawlika Wielkiego i Wydmin oraz silne obciążeni turystyczne. Obecnie wylewisko jest nieczynne, a w miejscowościach tych wybudowano oczyszczalnie ścieków, co w przyszłości wspomoże proces samooczyszczania się jeziora. Mimo tak niekorzystnej sytuacji nie stwierdzono przyduch zimowych. Przezroczystość wody mierzona jako widzialność krążka Secchiego wynosiła w czasie stagnacji letniej 0,4 m. Woda była wyraźnie zielona, mętna na skutek masowego zakwitu sinic. Wiosenny zakwit okrzemek ograniczał przezroczystość wody do 1,6 m.
Roślinność wynurzona zajmuje 30,3 ha (20,1% powierzchni) porastając brzeg na 67,6% długości linii brzegowej. Roślinność zanurzona jest słabo rozwinięta i zajmuje 13,5 ha (8,9% powierzchni). Duże skupiska roślinności występują w okolicach wpływu i wypływu rzeki Gawlik. Wśród roślinności wynurzonej zdecydowanie przeważa trzcina. W mniejszych ilościach występuje pałka wąskolistna, tatarak i sitowie. Roślinność o liściach pływających reprezentują grążel żółty i grzybień biały, porastające z roku na rok coraz większą powierzchnię jeziora. Dominantem wśród roślinności zanurzonej jest wywłócznik i jaskier. Rzadziej reprezentowana jest rdestnica (przeszyta i połyskująca) moczarka kanadyjska i mech wodny. Maksymalny zasięg występowania roślinności to 2,5 m (mała przezroczystość wody).
WYSTĘPUJĄCE GATUNKI RYB
szczupak, sandacz, węgorz, sum, okoń, karp, lin, karaś, leszcz, jaź, płoć